Chính lợi nhuận khổng lồ đã khiến các đường dây buôn bán người mở rộng ra khắp các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Gần đây, nổi lên tình trạng thông qua các trang mạng Facebook, TikTok, Linkedln.. các đối tượng đã lừa người lao động, hứa hẹn lương cao, ăn ở miễn phí… để đưa ra nước ngoài bóc lột lao động hoặc tham gia các đường dây lừa đảo. Nhiều người trong số họ là phụ nữ và các bé gái bị buộc làm việc trong ngành công nghiệp tình dục; nam giới bị buộc làm việc trong điều kiện nguy hiểm, vi phạm pháp luật, với tiền lương rẻ mạt hoặc không được trả công.
Tình trạng người lao động là công dân Việt Nam, trong đó có người Hà Nội, bị lừa đưa đi lao động nước ngoài có chiều hướng gia tăng. Tội phạm lợi dụng thông qua các kênh tuyển dụng online trên mạng xã hội lừa đảo, dụ dỗ "việc nhẹ, lương cao" đưa công dân sang các nước như Campuchia, Thái Lan, Myanmar, Philippin… để bóc lột lao động, ép buộc làm việc vi phạm pháp luật. Theo thống kê theo dõi, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025 đã có 681công dân Việt Nam bị trục xuất về nước, là dân đến từ 56 tỉnh, thành phố trên toàn quốc, trong đó có cả các đô thị lớn, văn minh, hiện đại – nơi mà tin cảnh báo về lừa đảo "việc nhẹ lương cao" được tuyên truyền, phổ biến thường xuyên trên các phương tiện báo chí. (VTVNEW phỏng vấn Ông Lương Thanh Quảng, Phó Cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao về công tác bảo hộ công dân tại Myanmar). Bên cạnh đó, lực lượng công an cũng đã được điều tra, khám phá một số vụ án liên quan đến tội phạm mua bán nội tạng (mua bán thận) thông qua hình thức hiến tặng. Mua bán người được xếp vào loại tội ác chống lại con người bởi nó xâm phạm nghiêm trọng tới quyền con người. Trong đó, có những quyền cơ bản nhất như quyền tự do đi lại, quyền được bảo vệ an toàn về tính mạng, sức khỏe, quyền lao động… Hậu quả của nạn mua bán người đối với nạn nhân và gia đình nạn nhân nói riêng, đối với xã hội nói chung rất nặng nề. Nạn nhân phải hứng chịu tổn thương tâm sinh lý, bị tổn hại tới sức khỏe và thậm chí là cả tính mạng. Mua bán người cũng đe dọa đến sự ổn định và trật tự an toàn xã hội, làm phát sinh nhiều vấn đề xã hội không dễ để giải quyết dứt điểm ngay. Chính vì vậy, các quốc gia và cộng đồng quốc tế đã và đang nỗ lực, quyết tâm chống lại loại tội phạm nguy hiểm này.
Theo Điều 2, Luật phòng chống mua bán người năm 2024 quy định: "Mua bán người là hành vi tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp, chuyển giao hoặc tiếp nhận người nhằm mục đích nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác, bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể người hoặc nhằm mục đích vô nhân đạo khác bằng cách dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lừa gạt hoặc thủ đoạn khác.
Hành vi tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp, chuyển giao hoặc tiếp nhận người dưới 18 tuổi nhằm mục đích nhận tiền, tài sản, lợi ích vật chất khác trừ trường hợp pháp luật có quy định khác, bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, lấy bộ phận cơ thể người hoặc nhằm mục đích vô nhân đạo khác cũng được coi là mua bán người ngay cả khi không dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lừa gạt hoặc thủ đoạn khác".
Qua công tác điều tra, khám phá của lực lượng Công an đã phát hiện các phương thức, thủ đoạn mà tội phạm mua bán người thường sử dụng:
(1) Các đối tượng tiếp cận, làm quen với các cô gái mới lớn ở các vùng nông thôn, dân trí thấp, gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, con cái không có điều kiện học hành, bỏ học, không có công ăn việc làm ổn định, thích ăn chơi, đua đòi.... dễ bị dụ dỗ, lôi kéo đến làm việc tại các cơ sở kinh doanh nhạy cảm (nhà hàng, nhà nghỉ, khách sạn, quán karaoke, massage, cắt tóc gội đầu, các dịch vụ thư giãn, giải trí có liên quan đến tình dục...), hoặc đưa ra nước ngoài sau đó ép buộc lao động làm việc khổ sai, trả lương thấp thậm chí còn có người không được trả lương bị đánh đập, lạm dụng tình dục. Chúng bán họ vào các động mại dâm hoặc bán vợ bất hợp pháp để thu lợi nhuận.
(2) Lợi dụng các hoạt động giới thiệu việc làm, môi giới hôn nhân và cho nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài, đi du lịch, xuất khẩu lao động... để lừa nạn nhân ra nước ngoài bán. Đặc biệt bọn tội phạm còn lợi dụng công nghệ thông tin như điện thoại di đông, internet (chat trên các mạng xã hội, game...) rồi "cứu net" để tán tỉnh các cô gái, giả vờ yêu đương, kết bạn rồi dụ dỗ lên biên giới đi mua hàng hóa, đi chơi, hoặc tìm việc làm... sau đó chúng đưa nạn nhân qua biên giới rồi bán cho các đối tượng bên kia biên giới để ép bán dâm hoặc đưa vào các cơ sở sản xuất, kinh doanh để bóc lột sức lao động, ép làm việc theo kiểu khổ sai, bị đánh đập, bị lạm dụng tình dục, không được trả lương hoặc trả lương rất thấp và không cho quay về Việt Nam.
(3) Một số đối tượng lợi dụng hoàn cảnh khó khăn của nạn nhân giả vờ yêu đương, sau đó đẩy họ vào con đường sa ngã hoặc bị lệ thuộc để cưỡng ép, mua chuộc, đe dọa buộc họ làm theo ý định của chúng.
(4) Đến các khu công cộng như các vườn hoa, công viên… để tìm kiếm các em nhỏ lang thang, bán báo, đánh giày, trẻ em đường phố, gái mại dâm… để dụ dỗ, bắt cóc mang đi bán.
(5) Làm quen với những phụ nữ có con nhỏ mới sinh, lợi dụng họ sơ hở để chiếm đoạt con, dùng giấy tờ giả mạo để đem bán các cháu hoặc chúng sử dụng đồng bọn lân la tới các vùng quê, các bệnh viện, các cơ sở khám bệnh tư nhân để phát hiện trẻ em lỡ có thai hoặc gia đình trục trặc, khó khăn về kinh tế, sinh con ngoài ý muốn để gạ gẫm, lừa gạt, thu gom trẻ sơ sinh sau đó đem bán kiếm lời hoặc thông qua nhóm: "Hội cho và nhận con nuôi" ,"Hội hiếm muộn con" trên mạng xã hội Facebook để thu thập thông tin, tìm kiếm những người phụ nữ sinh con nhưng không có nhu cầu nuôi để gặp gỡ thỏa thuận việc nhận con nuôi. Sau khi nhận được những đứa trẻ này, các đối tượng mang đi bán để hưởng lợi.
(6) Qua các trang mạng xã hội tìm những người khó khăn về kinh tế, thiếu hiểu biết pháp luật để dụ dỗ, môi giới bán thận cho những bệnh nhân suy thận để kiếm tiền lời.
(7) Đăng tin tuyển dụng lao động làm việc ở Thái Lan, Campuchia, Myanmar, Philippins… với nội dung hứa hẹn công việc phù hợp, lương cao, ăn ở miễn phí, nhưng khi người lao động sập bẫy lừa đảo sẽ bị thu điện thoại, hộ chiếu ngay khi đến nơi, phải làm việc 12-15 tiếng/ngày, bị quản lý nghiêm ngặt trong khu phức hợp có tường cao, có người canh gác được trang bị vũ trang, mọi hành vi trái lệnh đều bị trừng phạt tàn bạo. Người lao động bị ép tham gia lừa đảo trực tuyến với các hình thức tinh vi, nếu không hoàn thành chỉ tiêu sẽ bị đánh đập, đánh bằng gậy sắt, chích điện, nhốt phòng tối, ép xem người khác bị hành hạ để ren đe, tính chi phí ăn, ở thành khoản nợ, bị bán từ nơi này, sang nơi khác,…. (chia sẻ từ Nhóm người lao động từ Myanmar, Philippin bị trục xuất về Việt Nam tháng 3-6/2025). Những hành vi trên đã gây tổn hại về tinh thần, sức khỏe, tiền bạc của nạn nhân và gia đình họ
Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng chống tệ nạn xã hội tiếp cận hỗ trợ nạn nhân, người trong thời gian xác định là nạn nhân tại các địa phương
Để nâng cao cảnh giác cho mỗi người dân và cộng đồng xã hội trong công tác phòng, chống mua bán người, cần tập trung làm tốt những việc sau đây:
(1) Các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cần tăng cường hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng chống mua bán người, cập nhật phổ biến kịp thời, đầy đủ thông tin về phương thức, thủ đoạn tội phạm mua bán người thường sử dụng, để mọi người dân nhận biết và nêu cao cảnh giác để tự phòng ngừa, tích cực tố giác tội phạm. Đồng thời, làm tốt công tác phối hợp chia sẻ thông tin, hợp tác trong công tác xác minh, bảo vệ và hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân bị mua bán trở về tại cộng đồng.
(2) Mỗi gia đình cần xây dựng gia đình văn hóa, hòa thuận, mọi thành viên trong gia đình cần có sự quan tâm chia xẻ, lắng nghe; tăng cường giáo dục con em mình trang bị kỹ năng mềm để luôn tỉnh táo, cảnh giác, thận trọng với các mối quan hệ xã hội; Nắm được các mối quan hệ bạn bè của các cháu để có sự giáo dục, quản lý, phòng tránh bị các đối tượng mua bán người lợi dụng lừa gạt.
(3) Đối với người trong độ tuổi lao động luôn cảnh giác, đề phòng người lạ hoặc cả người thân đi làm ăn xa trở về hứa hẹn tìm việc hoặc rủ hợp tác làm ăn. Cảnh giác với những lời hứa hẹn, dụ dỗ tìm việc làm có thu nhập cao trong các nhà máy, cửa hàng, quán bar, giúp việc trong nước, nước ngoài hoặc lấy chồng nước ngoài giàu có. Tìm hiểu thật kỹ để hiểu biết về địa danh, địa điểm mà mình định đến và đặc điểm, nhân thân của những người bạn đi cùng mình. Trước khi đi hãy tham khảo ý kiến mọi người và thông báo, nhắn gửi cho gia đình, người thân biết bạn sẽ đi đâu, đi với ai trước khi quyết định đi xa. Thường xuyên học tập, tìm hiểu để nâng cao trình độ văn hóa, tay nghề, hiểu biết pháp luật, kỹ năng tự bảo vệ, có thể đảm bảo an toàn cho bản thân và giúp cho người thân khỏi bị mua bán.
(4) Đối với người dân không may bị lừa gạt, có dấu hiệu của hành vi bị mua bán, nghi ngờ là nạn nhân hoặc trở thành nạn nhân của tội phạm mua bán người thì kịp thời đến Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển hoặc cơ quan, tổ chức nơi gần nhất trình báo về việc bị mua bán, để được xác định là nạn nhân và tiến hành hỗ trợ theo quy định. (Theo quy định của Điều 37 Luật phòng chống mua bán người thì Nạn nhân là công dân Việt Nam, người không quốc tịch thường trú ở Việt Nam được hưởng chế độ hỗ trợ sau đây: Hỗ trợ nhu cầu thiết yếu; Hỗ trợ y tế; Hỗ trợ phiên dịch; Hỗ trợ pháp luật; Trợ giúp pháp lý; Hỗ trợ chi phí đi lại; Hỗ trợ tâm lý; Hỗ trợ học văn hóa; Hỗ trợ học nghề, tư vấn, tạo điều kiện để có việc làm; Trợ cấp khó khăn ban đầu, hỗ trợ vay vốn). Đồng thời, cộng đồng cần quan tâm giúp đỡ, không kỳ thị đối với nạn nhân của tội phạm mua bán người, giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, sớm ổn định cuộc sống.
Chi cục Dân số, Trẻ em và Phòng chống tệ nạn xã hội tiếp cận hỗ trợ nạn nhân, người trong thời gian xác định là nạn nhân tại các địa phương
Để hưởng ứng "Ngày Thế giới phòng, chống mua bán người" và "Ngày Toàn dân phòng, chống mua bán người 30/7" với chủ đề của năm 2025: "Mua bán người là tội phạm có tổ chức - Hãy chấm dứt sự bóc lột" theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia phòng ngừa, ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi tội phạm mua bán người. Mọi người dân và các ngành, các cấp cần làm tốt công tác tuyên truyền về phương thức, thủ đoạn của tội phạm, để nâng cao ý thức phòng ngừa, tham gia tố giác tội phạm để thuận lợi công tác điều tra các vụ án, giải cứu, bảo vệ, xác minh, hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về. Mỗi người dân cần nêu cao tinh thần cảnh giác, tích cực phát hiện tố giác tội phạm, để không còn một ai phải trở thành nạn nhân bị mua bán./.
(Theo Sở Y tế Thủ đô)